شامل گرایش های:
#جغرافیایی سیاسی #جغرافیا و برنامه ریزی شهری #جغرافیا و برنامه ریزی روستایی #ژئومورفولوژی #آب و هواشناسی

معرفی رشته­ های علوم جغرافیایی در مقطع دکتری:

در این بخش اطلاعات مربوط به رشته ­های علوم جغرافیایی در گرایش ­های جغرافیای سیاسی (کد 2103)، جغرافیا و برنامه­ ریزی شهری (2104)، جغرافیا و برنامه ­ریزی روستایی (2105)، ژئومورفولوژی (2106) و آب و هواشناسی (2107) در مقطع دکتری ارائه خواهد شد:

معرفی رشته جغرافیای سیاسی (کد 2103) در مقطع دکتری:

گرایش جغرافیای سیاسی یکی از گرایش‌های انسانی رشته جغرافیاست که در مقطع دکتری در دانشگاه ­های تهران، تربیت مدرس، خوارزمی و فردوسی مشهد تدریس می­ شود. این رشته در مقطع دکتری بُعد پژوهشی داشته و در طول تحصیل و آموزش به مطالعه و بررسی بُعد سیاسی فضاهای جغرافیایی در سه سطح محلی، ملی و جهانی می ­پردازد.

به عبارتی در فضای جغرافیایی زندگی انسانی از سطوح محلی تا جهانی پدیده­هایی از قبیل کشور، دولت، مرز، تقسیمات کشوری، نقش پایتخت­ ها در امور یک کشور و… وجود دارند که ماهیت جغرافیایی داشته ولی با سیاست و تصمیم ­گیری­ های حاکمان دارای نقش­های متفاوتی هستند.

پدیده ­های جغرافیایی زمانی که با سیاست آمیخته می­ شوند، ارزش و هویت سیاسی پیدا می­کنند که مورد توجه اغلب مردم قرار می­گیرد. کارکرد، تأثیرات و نفوذ این پدیده­ ها در رشته جغرافیای سیاسی و در مقطع دکتری مورد مطالعه و پژوهش جغرافیدانان سیاسی قرار می ­گیرد تا بتوانند این امور را برای بهبود بخشی به وضعیت در سطوح یادشده یاری بخشند.

هدف از تحصیل رشته جغرافیای سیاسی (کد 2103) در مقطع دکتری:

با توجه به اینکه رشته جغرافیای سیاسی هم جنبه نظری و هم جنبه کاربردی دارد، این مزیت می­تواند در شناخت فضای زندگی انسان در ابعاد مختلف و تصمیم ­گیری­ های حاکمان ملی و جهانی برای عرصه سیاست داخلی و جهانی، راهگشا باشد و بسیاری از مسائل و مشکلات را با آموزش مطلوب و تحصیل مناسب و داشتن مهارت­ های تخصصی و کاربردی حل نماید. هدف بیشتر دوره­ های دکتری، تربیت محقق و پژوهشگر است که این امر در رشته جغرافیای سیاسی نیز مدنظر می­ باشد.

تحصیل در این دوره باعث تقویت ویژگی­ ها و توانایی­ های دانشجویان شده و چارچوب مناسبي براي مطالعه اهميت و جايگاه سیاست و جغرافیا و نقش آن در مدیریت کشور را فراهم می ­نماید. به طور کلی تحصیل در رشته جغرافیای سیاسی در مقطع دکتری باعث می­شود تا افق­ های به­روز و کارآمدتری برای دانشجویان در عرصه مدیریت و شناخت پدیده ­های سیاسی در عرصه­ های گوناگون پدید آید.

آینده شغلی و بازار کار مربوط به فارغ ­التحصیلان رشته جغرافیای سیاسی (کد 2103) در مقطع دکتری (اعم از شغل ­های دولتی و خصوصی و اجرایی):

جغرافیای سیاسی یک رشته کاربردی است؛ به همین دلیل فارغ ­التحصیلان می ­توانند در سازمان­ های نظامی، انتظامی و سیاسی به فعالیت بپردازند. بازار کار مربوط به رشته جغرافیای سیاسی، اشتغال در سازمان ­های دولتی و اجرایی می ­باشد که عبارت است از:

وزارت کشور و سازمان­ های تابعه آن
وزارت دفاع و سازمان­ های تابعه آن
وزارت آموزش‌ و پرورش
وزارت امور خارجه
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
ارتش، مرکز پژوهش ­های سازمان­ های سیاسی و انتظامی.
شغل­ های خصوصی معمولاً برای این رشته در حوزه پژوهشی بوده و در قالب تحقیقات و پژوهش ­های علمی صورت می ­گیرد. فارغ­التحصیلان دکتری اگر علاقه ­مند به پژوهش باشند همچنان می­ توانند جذب دانشگاه­ ها و پژوهشکده­ ها شوند تا به عنوان استاد و هیئت علمی به تدریس و آموزش در این مراکز بپردازند.توضیحی در رابطه با تعداد کل واحدهایی که در مقطع دکتری رشته جغرافیای سیاسی (کد 2103) باید گذرانده شود (واحدهای تئوری و دوره مربوط به انجام رساله):
مجموع واحدهای رشته جغرافیای سیاسی در مقطع دکتری 36 واحد می­باشد که از این تعداد، 18 واحد دروس آموزشی است که در طی دو ترم آموزشی در کلاس توسط اساتید ارائه می­گردد. از 18 واحد آموزشی 1 واحد عملی در درس روش تحقیق، 2 واحد اختیاری و 15 واحد تخصصی می­باشد. این دروس بستگی به روش تدریس اساتید ممکن است همراه با انجام کار تحقیقاتی طی ترم باشد یا اینکه در پایان ترم این تحقیقات دانشجو با ارائه مقاله از نوع کنفرانسی و یا پژوهشی انجام پذیرد. 18 واحد نیز رساله و تِز دانشجو می ­باشد که با راهنمایی یکی از اساتید گروه جغرافیای سیاسی بعد از قبولی آزمون جامع شروع می­شود.

نکته مهم این است که شرط شرکت در آزمون جامع که در طی سال و در دو مرحله در فصل بهار و پاییز برگزار می شود، قبولی در همه واحدهای درسی ارائه­ شده و داشتن مدرک زبان انگلیسی معتبر اعم از تولیمو، MSRT یا تافل دانشگاه تهران می­باشد؛ البته نمرات آزمون زبان نیز بسته به دانشگاه محل تحصیل متفاوت است. بعد از قبولی در آزمون جامع، مقطع دکتری بیشتر بُعد پژوهشی به خود می ­گیرد و دانشجو بایستی موضوع مدنظر خود را به راهنمایی یکی از اساتید به سرانجام برساند. گفتنی است شرط دفاع از رساله دکتری، داشتن حداقل یک مقاله علمی ـ پژوهشی مستخرج از رساله تحقیقاتی دانشجو است.

نام دروس تئوری که عموماً دانشجو در مقطع دکتری رشته جغرافیای سیاسی (کد 2103) می­گذراند:

معمولاً واحدهای تئوری ارائه ­شده در دانشگاه­هایی که در آن­ ها رشته جغرافیای سیاسی تدریس می ­شود، یکسان است و ممکن است فقط در برخی عناوین تفاوت­ های جزئی داشته باشند. این دروس عبارت­اند از:

جغرافیای سیاسی دریاها: این واحد درسی درباره نقش دریاها در قدرت کشورها بوده و ابعاد سیاسی فضای دریایی را که در نتیجه رابطه متقابل سیاست و فضای جغرافیایی بین کشورهاست، مورد بررسی و تدریس قرار می ­دهد.
ساخت­ های سیاسی فضای محلی ـ ملی و منطقه­ ای: این واحد درسی راجع به نحوه شکل­ گیری و مدیریت سه فضای محلی که درباره نقاط محلی مانند شهر و روستا، فضای ملی مانند کشور و فضای منطقه­ای مانند خاورمیانه می ­باشد، مورد بحث و تدریس قرار می­ گیرد.

3ـ اقتصاد سیاسی بین­ الملل: درباره دولت و بازار و عوامل اقتصادی مؤثر در روابط کشورهاست که توسط اساتید تدریس می­ شود.

4ـ روش ­شناسی پژوهش علمی در جغرافیای سیاسی: این واحد درباره روش ­های تحقیقی که دانشجو برای انجام امور تحقیقی و پژوهشی خود بایستی یاد بگیرد، تدریس می شود.

5ـ فلسفه و سیر اندیشه در جغرافیای سیاسی: رویکردهای غالب از دوران باستان تا به امروز که در سیر و شکل­ گیری جغرافیای سیاسی مؤثر بوده­اند، توضیح و تشریح می­ شود.

6ـ بنیان­ های ژئوپلیتیکی در روابط ایران: درباره نقش عوامل محیط جغرافیایی بر روابط کشورها بوده و تأثیر بنیان ­های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی بر کیفیت مناسبات و الگوي روابط ژئوپلیتیکی ایران با سایر کشورها را مورد بررسی قرار می ­دهد.

7ـ جغرافیای سیاسی شهری: پدیده­ های سیاسی ـ فضایی شهر و نقش فرایندها و تصمیمات سیاسی در اداره و حکم رانی شهری را بررسی می­ کند.

معرفی رشته جغرافیا و برنامه ­ریزی شهری (کد 2104) در مقطع دکتری:

امروزه ما شاهد رشد و گسترش شهرها در جهان هستیم، به طوری که اکثر مردم جهان در شهرها مشغول فعالیت و زندگی می ­باشند. رشد و گسترش شهرها نیازمند اتخاذ سلسله اقداماتی برای نیل به اهداف جمعی می ­باشد؛ در این هنگام است که رشته جغرافیا و برنامه ­ریزی شهری پا به عرصه ظهور خواهد گذاشت. جغرافيا و برنامه ­ريزي شهري بستر مطالعاتي طرح‌ها و پروژه‌هاي عمراني را فراهم كرده و مبناي ارزيابي‌هاي محيطي و فضایی می ­باشد.

با توجه به ماهيت تخصص برنامه ­ريزي شهري كه بررسي تاريخي و وضعيت كنوني و آينده توسعه شهرها را در برمي‌گيرد، این رشته تلاش می ­کند كه حرفه شهرسازي را با بينش‌هاي محيطي، فضایی، اقتصادي و فرهنگي در هم­ آميزد تا شهری منطبق با شاخص­ های توسعه پایدار و انسانی شکل گیرد. رشته جغرافیا و برنامه ­ریزی شهری با توجه به عوامل انسانی و طبیعی موجود در هر شهر برای مسائل جمعیتی، اقتصادی، زیست ­محیطی و اجتماعی آن برنامه­ ای می­ اندیشد تا مطابق این برنامه مهندسین معمار، عمران، سازه، تأسیسات بخش­های مختلف یک شهر را طراحی و برنامه ­ریزی کرده و برای مشکلات یک شهر راه ­حل ارائه نمایند.

هدف از تحصیل رشته جغرافیا و برنامه ­ریزی شهری (کد 2104) در مقطع دکتری:

وجود معضلات شهري امروزه احساس نياز به رشته جغرافیا و برنامه­ ريزي شهری را بيشتر مي­ کند و در چارچوب اين تفکر، ايجاد تعادل، تناسب و هماهنگي در بخش­ه اي مختلف شهر امکان­ پذير مي­باشد. بنابراين رشته جغرافیا و برنامه ­ريزي شهری، شهر و حيات شهر را به عنوان يک سازوکار پويا، هدف­دار و زنده ياري مي ­رساند و در اين شرايط است که این رشته با وجود برنامه ­ای آينده­ نگرانه شهر را در مسير مناسب حرکت داده و مي­ تواند پاسخگوي دگرگوني­ هاي آتي شهر با خواسته­ ها و نيازهاي شهروندان باشد. همچنین کمک به رفاه، آسایش و امنیت انسان­ ها در محیط­ های شهری و متعادل­ سازی رابطه بین انسان و محیط، ساماندهی فضاهای شهری و حل مشکلات اجتماعی ـ اقتصادی و محیطی شهرها از دیگر اهداف رشته جغرافیا و برنامه ­ریزی شهری در مقطع دکتری می ­باشد.

رشته­ های مجاز به شرکت در آزمون جغرافیا و برنامه ­ریزی شهری (کد 2104) مقطع دکتری:

ردیف رشته­ هایی که برای شرکت در آزمون دکتری جغرافیا و برنامه ­­ریزی شهری مجاز می­ باشند
1 کلیه گرایش­ های علوم جغرافيايي
2 شهرسازي و طراحي شهري
3 برنامه­ ريزي توسعه منطقه­ اي

آینده شغلی و بازار کار مربوط به فارغ ­التحصیلان رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری (کد 2104) در مقطع دکتری (اعم از شغل­های دولتی و خصوصی و اجرایی):

دانش­ آموختگان دوره دکتری رشته جغرافیا و برنامه­ ریزی ­شهری می­ توانند در دانشگاه­ ها و مؤسسات آموزش عالی کشور به انجام آموزش مشغول شوند و ضمن تدریس درس ­های تخصصی مقاطع تحصیلی مختلف این رشته، راهنمایی و هدایت پایان­نامه­ های دانشجویان تحصیلات تکمیلی را نیز بر عهده بگیرند؛ همچنین می ­توانند به عنوان پژوهشگر در پژوهشگاه­ ها، پژوهشکده­ ها و دیگر مراکز پژوهشی کشور و شرکت­ های تخصصی مشاور در امور شهری به­ کار گرفته شوند. علاوه بر این سازمان­ های مختلف نظیر برنامه و بودجه، سازمان محیط­زیست، سازمان جغرافیایی کشور، شهرداری ­ها، استانداری­ ها و فرمانداری و همچنین وزارتخانه­ های علوم، تحقیقات و فناوری، راه و شهرسازی کشور می­ توانند از خدمات علمی و اجرایی این فارغ­ التحصیلان در حوزه­ های مختلف برنامه ­ریزی شهری و منطقه­ ای بهره­ مند گردند.

توضیحی در رابطه با تعداد کل واحدهایی که در مقطع دکتری رشته جغرافیا و برنامه­ ریزی شهری (کد 2104) باید گذرانده شود (واحدهای تئوری و دوره مربوط به انجام رساله):

تعداد کل واحدهایی که دانشجویان دوره دکتری جغرافیا و برنامه­ ریزی شهری می ­گذرانند 36 واحد است که 18 واحد آن دروس تئوری یا بخش آموزشی دوره دکتری است که شامل درس ­های پایه (8 واحد)، درس­ های تخصصی (6 واحد) و درس­ های اختیاری (4 واحد) است و 18 واحد درسی دیگر رساله دکتری یا دوره پژوهشی دکتری می ­باشد که طول دوره و نحوه اجرای آن تابع آیین­ نامه تحصیلات تکمیلی مربوط به دوره ­های دکتری هر دانشگاه است.

نام دروس تئوری که عموماً دانشجو در مقطع دکتری رشته جغرافیا و برنامه ­ریزی شهری (کد 2104) می­ گذراند:
حکم روایی و مدیریت یکپارچه شهری: در این واحد درسی دانشجویان دکتری با انواع شیوه­ های مدیریت شهری به ویژه الگوی مدیریت یکپارچه و همچنین رویکرد جدید مدیریتی، یعنی حکمروایی شهری آشنا شده تا توانایی حضور در سازمان­ های مدیریتی را داشته باشد.

برنامه ­ریزی شهرهای ایرانی ـ اسلامی: هدف از این درس آشنایی دانشجویان دکتری با هویت و ساختار و ابعاد و ویژگی­ های جغرافیایی شهرهای اسلامی است. آگاهی از ارزش ­های اصیل شهرسازی جهان اسلام و عوامل شهرآفرین در مقایسه با سایر حوزه­ های شهری جهان از دیگر اهداف این واحد درسی می ­باشد.

برنامه ­ریزی راهبردی و عملیاتی شهرها: آشنایی دانشجویان دکتری با ابعاد و مفاهیم برنامه ­ریزی راهبردی و عملیاتی کردن این برنامه ­ها در سطح اجرایی در شهرها و آشنایی با انواع بازیگران در مدیریت و اداره و برنامه­ ریزی شهرها و آشنایی با شاخص­ های سنجش اداره کارآمد شهری از دیگر اهداف این واحد درسی می­ باشد.

برنامه­ ریزی محیط­ زیست­ شهری: هدف از این واحد درسی آشنایی و آگاهی دانشجویان دکتری با آلودگی­ ها و تهدیدات عمده زیست­ محیطی پیش روی شهرها بوده و اینکه چگونه با ارائه الگوهای رشد و توسعه شهری مطابق با محیط طبیعی می­توان مانع از تخریب محیط­ زیست شد تا به پایداری بیشتر شهری کمک کرد.

چالش ­ها و مسائل توسعه شهری ایران: هدف از این واحد درسی آشنایی دانشجویان با طرح­ها، برنامه­ ها، راهبردهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی توسعه شهری در ایران و سیر تحول آن­ها در سطوح نظری و اجرایی و شناخت انواع آسیب ­های طبیعی، زیستی، کالبدی، اقتصادی و اجتماعی شهرهای ایران می­ باشد.

سیاست­ های کاربری زمین و مسکن شهری در ایران: هدف از این واحد درسی آشنایی دانشجویان دکتری و آمادگی آن ­ها جهت شناخت و تحلیل برنامه­ ها و سیاست­ های زمین و مسکن شهری به خصوص در ایران طی فرایند زمانی و شیوه سیاست گذاری در نظام مسکن ایران و تحلیل برنامه­ های زمین و مسکن در برنامه­ های عمرانی ایران می­ باشد.

تحلیل نظریات توسعه و برنامه ­ریزی شهرها: هدف از این واحد درسی آشنایی بیشتر دانشجویان دکتری با نظریه­ های توسعه و برنامه­ ریزی جدید شهری می ­باشد.

روش ­شناسی و تکنیک­ های تحقیق با تأکید بر آینده ­نگری: هدف از این واحد درسی آشنایی دانشجویان دکتری برای انجام تحقیقات و پژوهش ­های خرد و کلان چه در سطح دانشگاهی و چه در سطوح سازمانی و اداری و خلق سناریوهای برنامه ­ریزی برای پیش­بینی مسائل شهرها و توانایی حل آن­ها از طریق روش ­ها و تکنیک ­های ویژه جغرافیایی می­ باشد.

معرفی رشته جغرافیا و برنامه ­ریزی روستایی (کد 2105) در مقطع دکتری:

علم جغرافیا شامل درک مردم، مکان­ ها و محیط­ های جهان، فرایندهای تغییر آن­ها و نیز روابط بین آن­ها در مقیاس جهانی تا محلی است. قلمرو مکانی جغرافیای روستایی به عنوان یکی از شاخه ­های علم جغرافیا نواحی روستایی است؛ بنابراین می­توان گفت جغرافیای روستایی به درک مردم، مکا­ن­ ها و محیط ­های روستایی، فرایندهای تغییر آن­ها و نیز روابط بین آن­ها در مقیاس جهانی تا محلی می­ پردازد.

همچنین برنامه ­ریزی یک عمل آگاهانه برای دستیابی به اهداف معین و مشخص و انجام یک سلسله اقدامات و فعالیت­ های مرتبط با یکدیگر در آینده است. به عبارت دیگر می ­توان گفت برنامه­ ریزی یعنی پیش­ بینی. هدف از برنامه­ ریزی این است که بهترین تصویر را از آینده پیش­ بینی کند و راه­ های رسیدن به آن را طی مراحل مختلف تعیین نماید.

در این راستا رشته جغرافیا و برنامه­ ریزی روستایی ابتدا با توجه به مفهوم علم جغرافیا، به شناخت و تحلیل و تبیین نواحی روستایی می­ پردازد و سپس از این شناخت برای برنامه­ ریزی و توسعه نواحی روستایی اقدام می­نماید. به هرحال دانشجویان رشته جغرفیا و برنامه­ ریزی روستایی ضمن روستاشناسی با مفهوم جغرافیایی در حوزه روستا، با مفاهیم، دیدگاه ­ها، روش ­ها و فنون برنامه­ریزی توسعه در نواحی روستایی نیز آشنا خواهند شد.

هدف از تحصیل رشته جغرافیا و برنامه­ ریزی روستایی (کد 2105) در مقطع دکتری:

اهداف رشته جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی در مقطع دکتری را می­ توان بدین شرح توضیح داد:

تربیت نیروی انسانی پژوهشگر و متخصص مورد نیاز
دانشگاه ­ها
پژوهشکده­ ها
سازمان ­ها و ارگان­ های ذی­ربط از جمله وزارت جهاد کشاورزی
وزارت کشور، سازمان برنامه و بودجه
سازمان شهرداری ­ها و دهیاری­ های کشور
وزارت ورزش و جوانان، سازمان میراث فرهنگی
صنایع دستی و گردشگری
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
سازمان حفاظت محیط­ زیست
معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم
ریاست جمهوری و کلیه نهادها و سازمان­ های مرتبط با توسعه روستایی و منطقه­ ای
2.تعمیق و گسترش دانش علوم جغرافیایی در بالاترین سطح و با توان رقابت در سطوح منطقه ­ای و بین­ المللی.

3.ارائه روش­ های جدید برنامه­ ریزی روستایی و هماهنگ با نیازهای بازار کار و فضای روستایی ایران.
آینده شغلی و بازار کار مربوط به فارغ ­التحصیلان رشته جغرافیا و برنامه ­ریزی روستایی (کد 2105) در مقطع دکتری (اعم از شغل ­های دولتی و خصوصی و اجرایی):
دانش ­آموختگان رشته جغرافیا و برنامه­ ریزی روستایی در مقطع دکتری به عنوان اعضای هیئت علمی در

دانشگاه­ ها و پژوهشکده­ ها و مراکز تحقیقاتی
سازمان­ ها و ارگان­ های ذی­ ربط از جمله:
وزارت جهاد کشاورزی
وزارت کشور
سازمان برنامه و بودجه
سازمان شهرداری­ ها و دهیاری­ های کشور
وزارت ورزش و جوانان
سازمان میراث فرهنگی
صنایع دستی و گردشگری
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
سازمان حفاظت محیط ­زیست
معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم
ریاست جمهوری و کلیه نهادها و سازمان­ های مرتبط با توسعه روستایی و منطقه­ ای
شرکت­ های مهندس مشاور
کارآفرین در بخش خصوصی می­ توانند اشتغال یابند.

توضیحی در رابطه با تعداد کل واحدهایی که در مقطع دکتری رشته جغرافیا و برنامه­ ریزی روستایی (کد 2105) باید گذرانده شود (واحدهای تئوری و دوره مربوط به انجام رساله):

برنامه درسی دوره دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی بدین شرح می­ باشد: دروس پایه شامل 8 واحد، دروس تخصصی شامل 16 واحد، رساله دکتری شامل 20 واحد. موضوع رساله باید به طور کلی در قلمرو جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی با اولویت مسائل ویژه ایران انتخاب شود. با توجه به اهمیت بازدید علمی و تأثیر آن در به دست آوردن تجارب میدانی، دانشجویان دوره دکتری این رشته بر اساس سرفصل دروس ارائه­ شده ملزم به شرکت در سفر­های علمی می­ باشند که به تأیید گروه آموزشی مربوطه رسیده باشد.

حداکثر دوره دکتری جغرافیا و برنامه ­ریزی روستایی برای گذراندن واحدهای درسی ۴ سال است. طی یکسال کلیه واحدهای آموزشی در کلاس ­ها توسط اساتید تدریس می ­شود و بعد از آن بایستی دانشجو وارد مرحله پژوهشی شده و آزمون جامع و مراحل انجام رساله دکتری را که با ارائه موضوع و تأیید گروه آموزشی شروع می­شود، به سرانجام برساند. همان­طور که ذکر شد واحد رساله نیز به ارزش ۲۰ واحد نظری است و دانشجو با توجه به علاقه و نیاز جامعه و اولویت­ های دانشگاه، پروپوزال خود را با راهنمایی یکی از اساتید گروه آموزشی تعیین می ­نماید.

نام دروس تئوری که عموماً دانشجو در مقطع دکتری رشته جغرافیا و برنامه ­ریزی روستایی (کد 2105) می­ گذراند:
دروس ارائه­ شده در دوره دکتری جغرافیا و برنامه­ ریزی روستایی بدین شرح می­ باشد:

دروس پایه
1) تبیین اندیشه­ ها، نظریه ­ها و رویکرد­های توسعه روستایی: تجهیز قدرت توانایی در به­ کارگیری تحلیل­ ها و شیوه­ های نقد اندیشه ­ها، نظریه ­ها و رویکردهای توسعه روستایی برای حرکت در مسیر ایده ­سازی و نظریه­سازی توسعه و برنامه­ ریزی روستایی در ایران از جمله اهداف این درس است. در این درس افزون بر سمینار، بحث­ها به صورت مشارکتی و گروهی و نمره درس بر اساس عملکرد دانشجو خواهد بود.

2) فلسفه و روش­ شناسی پژوهش در برنامه ­ریزی توسعه روستایی: مبانی فلسفه و پارادایمی مسئله­ شناسی و تحلیل رویکردهای کمّی و کیفی تحقیق در حوزه علوم جغرافیایی و برنامه ­ریزی به هدف ارائه نگرش دقیق و عمیق از مبانی منطقی تحقیق علمی و مناقشات موجود پیرامون رویکردهای کمّی و کیفی طراحی و تدوین شده است.

در این راستا ضمن تبیین فلسفی و نظریه ­ای مسئله­ یابی و مسئله ­شناسی در جغرافیا و برنامه­ ریزی روستایی، روش­ ها و تکنیک­ های مسئله­ شناسی و حل مسئله در سه حوزه روش­ شناسی کمّی، کیفی و ترکیبی مورد تدقیق قرار گرفته و تشریح می­ گردد و دانشجو با درک عمیق روش­ ها و منطق استدلال، دستگاه نظری خود را با واقعیت­ های مسائل توسعه و برنامه ­ریزی روستایی ایران تطبیق می ­دهد تا به دکترین مناسب دست یازد که با دو استاد آمار و روش­ شناسی تدریس خواهد شد.

3) مدل­ ها و فنون تصمیم­ گیری در برنامه­ ریزی روستایی: تشخیص چگونگی و چرایی شکل­ گیری رویکردهای رایج در کاربرد فناوری­ ها در مدل­ سازی، تصمیم ­گیری و سیاست­ گذاری­ ها در برنامه ­ریزی روستایی و تقویت مهارت در استفاده از انواع فناوری­ های مدل­ سازی تصمیم ­گیری و سیاست­گذاری ­ها در برنامه­ ریزی روستایی از مهم­ترین اهداف این درس می ­باشد.

4) مدیریت منابع محیطی در مناطق روستایی: تقویت قدرت ادراک و تحلیل دانشجویان در حوزه منابع محیطی در مناطق روستایی و تقویت قدرت نقد و انتخاب رویکردها و نظریه­های مدیریت منابع محیطی در مناطق روستایی به منظور ارائه راهکارهای بومی لازم در جهت بهبود مدیریت منابع محیطی در مناطق روستایی از اهم اهداف این درس است.

دروس تخصصی
جهانی­ شدن و بازساخت نواحی روستایی
پیوندهای روستایی ـ شهری و پایداری مناطق روستایی
مدیریت کارآفرینی در برنامه­ریزی توسعه اقتصاد روستایی
تحلیل نظام سیاست­ گذاری و برنامه ­ریزی توسعه روستایی
تحلیل نظام حکم روایی و مدیریت مناطق روستایی
توسعه پایدار اجتماعات محلی در مناطق روستایی
مدیریت ریسک در مناطق روستایی
توسعه پایدار فضایی ـ کالبدی سکونت گاه­ های روستایی

معرفی رشته ژئومورفولوژی (کد 2106) در مقطع دکتری:

ژئومورفولوژی دانش شناخت فرم و فرایندهای سطحی زمین در تغییرات و تهدیدهای آن ­هاست. ژئومورفولوژی دیدگاه ­های گوناگون برنامه­ ریزی را در گرایش علوم محیطی مطرح می­ کرده و سعی دارد ضمن برآوردی دقیق ­تر از منابع ارضی، راه ­های بهره­ مندی از آن در توسعه و آمایش سرزمین را تبیین نماید.

بدیهی است که این مهم معطوف به منابع صرفاً ارضی نبوده و عامل فرهنگ انسانی را در تدوین اصول بهره­ مندی از زمین مد نظر دارد، به طوری­ که می ­تواند در تبیین تحولات محیطی از یک سو و در پایداری­ های محیطی و جامع بشری از سوی دیگر به ما یاری دهد. ژئومورفولوژی جدید بیشتر مبتنی بر مقایسه سیستماتیک اشکال ناهمواری ­ها و نهشته‌ هایی است که موجب تعیین سن آن­ها می‌گردد و همچنین تعیین اشکال اولیه و اصلی ناهمواری ­ها و بالاخره شناسایی فرایندها و محیط مورفوکلیماتیک هنگامی که ناهمواری ­ها را به وجود آورده‌اند، مورد توجه می‌باشد.

ژئومورفولوژی از مطالعات آماری برای بررسی اشکال ناهمواری­ ها بهره می‌گیرد و سعی دارد در تحول ناهمواری­ های زمین علی­ رغم پیچیده بودن مسئله دینامیک طبیعت، سهم فرایندهای مختلف ناشی از آب و هوا و پوشش گیاهی و ماهیت سنگ­ ها و ساخت زمین و تغییر شکل ­های تکتونیکی و میراث مراحل اولیه تکامل را از نظر دور ندارد.

رشته ژئومورفولوژی در ایران در دانشگاه‌های تبریز، تهران، خوارزمی تهران، دانشگاه زاهدان، شهید بهشتی و محقق اردبیلی ارائه می­شود. این رشته قبلاً در سه گرایش نظری، مدیریت و مخاطرات ژئومورفولوژیک در مقطع دکتری ارائه می ­شد که در حال تجمیع و با عنوان ژئومورفولوژی ارائه می ­شود.

هدف از تحصیل رشته ژئومورفولوژی (کد 2106) در مقطع دکتری:

ژئومورفولوژی علم مربوط به فرایندهای طبیعی شکل­ گیری زمین است. اهمیت این دانش بیشتر از این جهت است که به وسیله آن می‌توان آینده زمین را پیش ­بینی کرده و یک راهکار درست به همراه برنامه ­ریزی صحیح در برخورد با آن طرح­ریزی کرد. این دانش، نقش کاربردی زیادی در طرح‌های عمرانی، برنامه­ریزی‌های ملی و منطقه‌ای، بررسی مخاطرات طبیعی، مکان­ گزینی سکونتگاه‌ها و … دارد. بنابراین اهداف کلی این علم می­تواند به شرح زیر باشد:

تربیت مدرسان و نیروی انسانی متعهد و متخصص در قلمرو دانش ژئومورفولوژی برای رفع نیازهای آموزشی دانشگاه­ ها
توسعه مرزهای دانش ژئومورفولوژی
انجام تحقیقات کاربردی ژئومورفولوژی در جهت رفع نیاز­های کشور در زمینه آمایش سرزمین
تربیت کادرهای تخصصی مورد نیاز دستگاه­ های اجرایی در زمینه مخاطرات، آمایش و مدیریت محیط

آینده شغلی و بازار کار مربوط به فارغ­التحصیلان رشته ژئومورفولوژی (کد 2106) در مقطع دکتری (اعم از شغل­ های دولتی و خصوصی و اجرایی):

دانش ­آموختگان دوره دکتری ژئومورفولوژی می­ توانند در دانشگاه ­ها و مؤسسات آموزش عالی کشور مشغول آموزش و پژوهش شوند و ضمن تدریس دروس تخصصی مقاطع تحصیلی مختلف این رشته، به عنوان پژوهش گر در پژوهشگاه ­ها، پژوهشکده­ ها و دیگر مراکز پژوهشی کشور مانند جهاد کشاورزی، وزارت نیرو، وزارت کشور (در بخش شهرداری­ ها و مدیریت بحران­ های محیطی)، وزارت راه و شهرسازی، وزارت صنایع و وزارت دفاع به­ کار گرفته شوند.

توضیحی در رابطه با تعداد کل واحدهایی که در مقطع دکتری رشته ژئومورفولوژی (کد 2106) باید گذرانده شود (واحدهای تئوری و دوره مربوط به انجام رساله):

برنامه درسی رشته ژئومورفولوژی در حال حاضر شامل 36 واحد است که 6 واحد آن دروس مشترک یا پایه، 12 واحد دروس تخصصی با توجه به انتخاب گروه­ های آموزشی و 18 واحد رساله دکتری می ­باشد. موضوع رساله باید به طور کلی در قلمرو ژئومورفولوژی و گرایش مربوط به آن با اولویت مسائل ویژه ایران و مطابق ضوابط عمومی آیین­نامه دوره دکتری باشد.

در رشته ژئومورفولوژی با توجه به اهمیت بازدیدهای علمی و تأثیر آن در ارتقای تجارب میدانی، دانشجویان دوره دکتری این رشته در مجموع 15 روز را بر اساس سرفصل دروس ارائه­ شده ملزم به شرکت در سفرهای علمی می ­باشند که به تأیید گروه آموزشی مربوطه رسیده باشد. دانشجویان این گرایش نیز مانند سایر گرایش­ های جغرافیا، بعد از اتمام واحدهای درسی آموزشی، وارد مرحله پژوهش شده و باید با انجام یک رساله دکتری که به تأیید گروه آموزشی رسیده باشد با محورهای ژئومورفولوژی بتوانند دوره تحصیل خود را به اتمام برسانند. با توجه به اینکه زمین­ شناسی ایران بکر بوده و تنوع زیادی دارد، معمولاً موضوعات انتخابی در حوزه ایران­ شناسی قرار دارد.

نام دروس تئوری که عموماً دانشجو در مقطع دکتری رشته ژئومورفولوژی (کد 2106) می­گذراند:

دروسی که در دوره دکتری ژئومورفولوژی ارائه می­ شود به شرح زیر است:

دروس مشترک یا پایه
1ـ روش ­شناسی تحلیلی در ژئومورفولوژی: تحلیل و مهارت دانشجو با زمینه ­های معرفتی و تأثیر آن در روش ­شناختی علمی.

2ـ اندیشه­ های نظری در تحول چهره زمین: تحلیل و مهارت دانشجویان با نحله و بینش­ های فکری در ژئومورفولوژی و تأثیر آن بر روش­ شناسی و مدل­ های نظری و عملی در ژئومورفولوژی.

3ـ ژئومورفولوژی کواترنر ایران: تحلیل و مهارت در شناخت رخساره­ هایی که در طی کواترنر به وجود آمده و پیوند آن با ژئومورفولوژی ایران.

4ـ انسان­ شناسی و محیط: تحلیل و مهارت دانش ­آموختگان با مفهوم انسان بیولوژیک و تفاوت­ های دیدگاهی با دیدگاه ­های انسان اجتماعی و ارزشی. تحلیل رابطه متقابل انسان و محیط.

دروس تخصصی (با توجه به انتخاب گروه­ های آموزشی تا 12 واحد)
1ـ مدل و مدل­ سازی در ژئومورفولوژی: ایجاد مهارت دانشجویان دکتری در مدل­سازی­ فرایندها و پدیده­ های ژئومورفولوژی و خلق پارادایم­ های مختلف.

انتظار می ­رود دانشجوی دکتری با شناخت کامل پدیده­ های خطی و غیرخطی تحلیل روابط متغیرها بتواند به ارائه مدل­ های تصادفی و آماری احتمالی بپردازد.

2ـ ژئومورفومتری: گسترش مهارت­ های اندازه­گیری، پیمایش، نمایش و مدل ­سازی و تحولات آن. تحلیل و مهارت بیشتر با اصول و فنون مختلف دانش مورفومتری و پیوندهای کاربردی آن با ژئومورفولوژی.

3ـ سنجش از دور و تکنیک ­های تحلیل رقومی راداری در ژئومورفولوژی: شناخت ماهیت تصاویر راداری و تسلط بر تکنیک­ های قابل استفاده در پایش تغییرات ژئومورفیک و ایجاد توانمندی لازم برای تولید داده ­های رقومی زمین از داده­ های مذکور.

4ـ ژئومورفولوژی رودخانه­ای (با تأکید بر ایران): تحلیل فرایند­های جریانی، شناخت سیستم ­های رسوب و کاربرد ژئومورفولوژی در مدیریت رودخانه و دشت­ های سیلابی.

5ـ ژئومورفولوژی کارست (با تأکید بر ایران): ایجاد مهارت­ های ذهنی و کاربردی در تشخیص فرایند­های کارستیک و مدیریت چشم­ اندازهای کارستی.

6ـ هندسه فضایی و ژئومورفولوژی: تحلیل و تبلور نگرش هندسه فضایی و ورود آن به دانش ژئومورفولوژی به نحوی که دانشجویان بتوانند با تحلیل فضایی از منظر هندسی به بررسی اشکال بپردازند.

7ـ ژئومورفولوژی یخچالی: تحلیل و بازشناسی مناطق یخچالی قدیمی، تحلیل و مهارت روش ­های تغییرات محیطی، ردیابی یخچال­ ها به عنوان کانون­ه ای اصلی تأمین منابع آب شیرین.

8ـ مورفوتکتونیک: تحلیل شاخص ­های مورفوتکتونیک، لرزه ­شناسی و روش ­های سن­سنجی و تغییرات مورفولوژی در طول زمان.

9ـ ژئومورفولوژی و مدیریت مناطق خشک و بیابانی: بررسی کاربردهای ژئومورفولوژی در مطالعه نواحی خشک و بیابانی.

10ـ ژئومورفولوژی و مدیریت مناطق ساحلی و کوهستانی: تحلیل و مهارت دانش ­آموختگان با اصول مدیریت در مناطق ساحلی و کوهستانی.

11ـ ژئومورفولوژی و مدیریت مناطق کارستیک: تحلیل و مهارت دانش ­آموختگان با مدیریت مناطق کارستیک.

12ـ ژئومورفولوژی و مدیریت مناطق یخچالی و جنب یخچالی: تحلیل و مهارت دانش ­آموختگان با ویژگی ­های مناطق جنب یخچالی و اصول مدیریت این مناطق.

13ـ مدل­ های فرسایش و مدیریت آن: بالابردن توانایی دانشجویان در تحلیل مدل­ های فرسایش و رسوب و ایجاد توانایی ارائه مدل­ های منطقه ­ای در برآورد فرسایش و مدیریت آن.

14ـ ژئومورفولوژی شهری (با تأکید بر ایران): تحلیل و مهارت دانش ­آموختگان با مسائل شهری و سهمی که دانش ژئومورفولوژی می­تواند در حل مسائل شهری داشته باشد.

15ـ ژئومورفولوژی در ارزیابی محوطه­ های توریستی: تحلیل و مهارت دانشجویان با مدل­ های ارزیابی ژئوپارک­ ها و ژئوتوپ­ ها جهت برنامه ­ریزی فضایی.

16ـ سنجش از دور و تکنیک ­های تحلیل رقومی راداری در ژئومورفولوژی و مدیریت محیط: تحلیل و مهارت دانشجویان با متدهای سنجش از دور و تحلیل­ های کمّی رقومی زمین با هدف مدیریت محیط.

17ـ ژئومورفولوژی و دفاع غیرعامل: تحلیل و مهارت دانشجویان و بحث و بررسی مبانی نظری و کاربردی دفاع غیرعامل بر اساس آموزه­ های ژئومورفولوژی و مخاطره­ شناسی راهبردی برای پایداری ملی در سطح کلان کشور.

18ـ ژئومورفولوژی و مخاطرات دامنه­ ها: آشنایی دانشجو با شناخت مخاطرات زمین­ لغزش ­ها و حرکات دامنه­ ای، تدوین راهکارهایی مناسب برای جلوگیری از خطر انتخاب زمین­ های کم­ خطر و استفاده بهتر از زمین.

19ـ ژئومورفولوژی و مخاطرات فرایند­های بادی: بررسی رخداد­های ناشی از حرکت ماسه­ ها و ذرات غبارگونه که اغلب در ارتباط با محیط بیابانی است و اثر آن بر محیط طبیعی و ساکنان انسانی است.

20ـ مخاطرات رودخانه ­ها و مسیل­ های شهری و روستایی: افزایش دانش مخاطرات رودخانه ­ها و مسیل­ های موجود در قلمرو شهر­ها به منظور افزایش سطح ایمنی و کاهش خطرپذیری شهری رودخانه ­ای.

21ـ مخاطرات با فرایندهای کاتاستروفیک: تحلیل و مهارت دانشجویان با مخاطرات و رخدادهایی که گستره وسیعی از سطح زمین و جمعیت کثیری از انسان­ ها را تحت تأثیر قرار می ­دهد.

22ـ ژئومورفولوژی در ارزیابی مخاطرات زمین: با توجه به اینکه مخاطرات ژئومورفولوژیک درصد قابل توجهی از مخاطرات محیطی را شامل می­شوند، لذا پایش و آمایش این مخاطرات بر اساس داده­ و مدل­ های ژئومورفولوژی و ابداع روش ­ها و مدل ­های جدید به منظور پیشگیری و ارزیابی آن­ها با تأکید بر مبانی ژئومورفولوژی از اهداف اصلی این درس می ­باشد.

23ـ روش­ های ژئومورفیک در شناخت تغییرات محیطی: تحلیل و مهارت دانش­ آموختگان با متدهای ردیابی تغییرات محیطی در گرایش دانش ژئومورفولوژی و مخاطرات.

معرفی رشته آب و هواشناسی (کد 2107) در مقطع دکتری:

علم آب و هواشناسی پراکندگی آب و هواهای روی زمین را مطالعه می­ کند و از شاخه ­های مهم جغرافیاست. هوای غالب هر مکان در درازمدت آب و هوا نامیده می­ شود. آب و هواشناسی شاخه­ های متعددی مانند:

سینوپتیک
آماری
دینامیک
تغییرات اقلیمی
کاربردی
شهری
کشاورزی
دیرینه
دارد. تفاوت اصلی آب و هواشناسی با هواشناسی مقیاس زمانی است. هواشناسی شرایط لحظه ­ای جوّ را مطالعه می ­کند در صورتی که آب و هواشناسی به سبب ماهیت مکانی و تأثیرپذیری از موقعیت مکانی و مشخصات محیط طبیعی و انسانی، شرایط را در درازمدت مطالعه می­کند.

از نظر کاربردی آب و هواشناسی زمینه­ های تأثیر گسترده­ تری دارد. همه برنامه­ های توسعه و عمران بر اساس شرایط آب و هوایی باید تنظیم شوند. در شرایط فعلی که تغییرات اقلیمی مخاطره اصلی جامعه انسانی شده است باید توجه ویژه­ای به دانش آب و هواشناسی مبذول شود و برنامه ­ریزی­ه ای توسعه­ا ی و عمرانی کشور با توجه به ابعاد تأثیرگذاری آن تنظیم شود.

آب و هواشناسی علمی است که محیط طبیعی و تأثیر عوامل و عناصر محیطی بر زندگی و فعالیت انسان را مطالعه می­ کند. رشته آب و هواشناسی فرایندهای حاکم در داخل جوّ از جمله انرژی و توزیع آن در سطح سیاره زمین، حرکات جوّ و قانون مندی ­های حاکم بر این حرکات و تأثیر این فعالیت­ ها بر روی زیست و فعالیت انسان­ ها، جانداران و محیط بی­جان سیاره زمین را مطالعه می­کند.

آب‌ و هواشناسی یا اقلیم‌شناسی به دانش مطالعه اقلیم و مشخصات متوسط آب و هوایی در یک دوره بلندمدت گفته می‌شود. این شاخه از دانش نوین شاخه‌ای است از رشته دانش‌های جوّی و نیز زیررشته جغرافیای طبیعی بوده که خود جزئی از علوم زمین به شمار می‌رود. امروزه اقلیم‌شناسی در برگیرنده اقیانوس ­شناسی و زیست ـ زمین شیمی است.

رشته آب و هواشناسی در مقطع دکتری در حال حاضر در دانشگاه ­های تهران، تربیت مدرس، شهید بهشتی، خوارزمی، اصفهان، تبریز، یزد، سیستان و بلوچستان، محقق اردبیلی، رازی کرمانشاه، زنجان، لرستان و حکیم سبزواری ارائه می­گردد.

هدف از تحصیل رشته آب و هواشناسی (کد 2107) در مقطع دکتری:

هدف دوره دکتری رشته آب و هواشناسی تربیت افرادی است که قادر باشند با شناخت سیستم ­ها و فرایندهای طبیعی مؤثر در تحولات زمین و کاربرد ارزش و مهارت­ های کسب­ شده در فرایند برنامه ­ریزی­ های فضایی و محیطی به گونه­ های عمل نمایند که شرایط زیست­ محیطی، پایداری خود را حفظ کرده و حالات بحرانی از خود بروز ندهد و شرایط را برای زندگی و فعالیت­ های پایدار انسان مهیا کند. دوره دکتری آب و هواشناسی، برنامه آموزشی ـ پژوهشی است.

دانش ­آموختگان این دوره خواهند توانست با به­ کارگیری روش ­های پیشرفته پژوهشی و تسلط بر جدیدترین منابع آموزشی دانش آب و هواشناسی در شناخت تنگناها و مشکلات این رشته گام بردارند و با نوآوری خود نیازهای کشور را برطرف سازند و در گسترش مرزهای دانش آب و هواشناسی، ایجاد محیط­زیست پایدار و فرایند توسعه پایدار مؤثر باشند. در نتیجه اهداف رشته آب و هواشناسی به شرح زیر است:

پژوهش در مبانی نظری و کاربردی زمینه ­های مختلف آب و هواشناسی
آموزش نیروهای متخصص جهت تأمین نیازهای مراکز پژوهشی، آموزشی، خدماتی و عمرانی کشور.

آینده شغلی و بازار کار مربوط به فارغ­االتحصیلان رشته آب و هواشناسی (کد 2107) در مقطع دکتری (اعم از شغل­ های دولتی و خصوصی و اجرایی):

حوزه کاری دانش ­آموختگان رشته آب و هواشناسی گسترده و عملیاتی شده است. با توجه به نقش آب و هوا در فعالیت­ های یک جامعه، دانشجویان این رشته تحصیلی پس از کسب علم در این زمینه می­توانند در زمینه پیش­بینی­ های کوتاه مدت و بلندمدت هوا و اقلیم، مدل ­سازی و شناسایی فعالیت کنند.

همچنین به پیش­بینی برخی مخاطرات جوّی مانند:

سیل، یخبندان ­های فراگیر
امواج گرما و سرما
اقدام به مدیریت بحران و مدیریت ریسک
پدافند غیرعامل جهت جلوگیری و کاهش خطرات ناشی از بلایای طبیعی
کارگروه­ های کارشناسی مرتبط با مدیریت شهری در استانداری­ ها
مسائل و مشکلات مرتبط با چالش تغییر اقلیم و آسیب­ های آن
مهندسی و مدیریت محیط­ زیست
مدیریت مناطق خشک
آبخیزداری و مسائل مربوط به هیدرولوژی
به ­کارگیری انرژی­ های نوین
و … با شرکت­ های مهندسین مشاور و استانداری­ ها و فرمانداری­ ها و شهرداری ­ها و وزارتخانه­ های مرتبط بپردازند.

در مجموع دانش ­آموختگان دوره دکتری رشته آب ­و هواشناسی می­ توانند در آزمون های زیر:

دانشگاه­ ها
مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی
سازمان ­های مختلف نظیر شهرداری­ ها
وزارتخانه­ های علوم، تحقیقات و فناوری
راه و شهرسازی
نیرو، جهاد کشاورزی
نفت و دفاع
سازمان محیط ­زیست و شرکت ­های خدماتی مهندسین مشاور فعالیت نمایند و به انجام امور زیر بپردازند:
تدریس دروس آب و هواشناسی
اجرای پژوهش ­های آب و هواشناسی و تهیه و تدوین و ارائه مقالات علمی
اجرای مدل­ های مختلف آب و هواشناسی
تحلیل و تفسیر داده­ ها و نقشه­ های هواشناسی و تصاویر ماهواره­ای و راداری هواشناسی
سرپرستی، نظارت و مشارکت در برنامه ­ریزی گروه­های آموزشی، پژوهشی آب و هواشناسی
تحلیل و به­ کارگیری داده ­های هواشناسی در امور هوانوردی، طرح­ های عمرانی و زیربنایی
ارزیابی ­های زیست­ محیطی برای امور توسعه که از الزامات قانونی اجرای طرح­ های بزرگ کشور محسوب می ­شود.
تحلیل و پیش­بینی تغییرات اقلیمی و تنظیم برنامه ­های هماهنگ با آن

توضیحی در رابطه با تعداد کل واحدهایی که در مقطع دکتری رشته آب و هواشناسی (کد 2107) باید گذرانده شود (واحدهای تئوری و دوره مربوط به انجام رساله):

دوره دکتری آب و هواشناسی شامل دو مرحله آموزشی و پژوهشی است که جمع واحدهای این دو مرحله 36 واحد است. از این 36 واحد، 8 واحد مربوط به دروس پایه بوده که در تمام دانشگاه ­های کشور مشترک است.

8 واحد مربوط به دروس تخصصی بوده که به انتخاب گروه آموزشی دانشگاه مربوطه ارائه می­شود و 20 واحد مربوط به رساله دکتری آب و هواشناسی است. بعد از تأیید و اخذ نمره قبولی در واحدهای درسی آزمون جامع برگزار شده و دانشجو باید در این آزمون شرکت کند و بعد از آن موضوع مورد علاقه خود را برای انجام رساله در گروه آموزشی مربوطه تصویب نماید.

به طور کلی واحدهای درسی در مقطع دکتری به دو مرحله آموزشی و پژوهشی تقسیم می­ شود. در دوره آموزشی دانشجو واحدهای درسی را با حضور در کلاس به اتمام می­ رساند ولی مرحله پژوهشی با تصویب موضوع رساله دانشجو در کمیته تخصصی گروه آموزشی آغاز شده و با تدوین و دفاع از آن پایان می‌پذیرد.

نام دروس تئوری که عموماً دانشجو در مقطع دکتری رشته آب و هواشناسی (کد 2107) می­گذراند:
دروس مصوب دوره دکتری آب و هواشناسی به شرح زیر است:

دروس پایه:
1ـ رابطه متقابل آب و هوا و اقیانوس: هدف این درس آشنایی با تأثیر اقیانوس­ ها در آب و هوای زمین می­ باشد. این واحد درسی به تأثیر جریان­ ها و حالات اقیانوس­ های سیاره زمین بر جوّ آن و متقابلاً جوّ بر اقیانوس می­ پردازد. مواردی نظیر جریان­ های اقیانوسی، شاخص­ه ای پیوند از دور، توازن انرژی سیاره ­ای و … در این واحد درسی ارائه می­ شود.

2ـ روش ­های کمّی در آب و هواشناسی: هدف این درس آشنایی دانشجویان با روش­ های کمّی و عددی در آب و هواشناسی و یادگیری نرم­افزارهای تخصصی در این زمینه است. در این واحد عموماً نرم ­افزارها و مدل­ های جدید در آب و هواشناسی، روش ­های ترسیم و تحلیل نقشه ها، داده­ کاوی، روش­ های آماری و ریاضی ارائه می­ شود.

3ـ آب و هوا و مسائل محیط ­زیست: هدف این درس آشنایی دانشجویان با ساختار محیط ­زیست و تأثیر آب و هوا بر تغییرات آن است. مسائل مهم زیست ­محیطی در ارتباط با آب­ و هوا نظیر تغییرات اقلیمی، بازخوردهای متقابل محیط ­زیست و آب و هوا، تأثیر آب و هوا بر محیط ­زیست انسان و … ارائه می ­شود.

4ـ مراکز منطقه ­ای کنترل آب و هوای ایران: هدف این درس آشنایی دانشجویان با ساختار سامانه آب و هوا در منطقه جنوب غربی آسیا و اثرات آن بر آب و هوای ایران است. در این واحد درسی سامانه­ های آب و هوایی مؤثر بر ایران و نحوه عملکرد آن­ها ارائه می ­شود.

دروس تخصصی:
1ـ آب و هواشناسی ماهواره ­ای پیشرفته: هدف این درس آشنایی دانشجویان با مفاهیم پیشرفته آب و هواشناسی ماهواره ­ای است. در این واحد نحوه استفاده از تصاویر ماهواره ­ای و تحلیل آن­ها در آب و هواشناسی به همراه نرم ­افزارهای مربوطه ارائه می ­شود.

2ـ روش­ های جدید و پیشرفته در مطالعه تغییرات آب و هوایی: هدف این درس آشنایی دانشجویان با روش­ های مطالعه تغییرات آب و هوایی می­ باشد. در این واحد درسی شیوه­ های جدید و به­روز مطالعه تغییرات آب ­و هواشناسی نظیر مدل­ ها و نرم­ افزارهای جدید ارائه می­ شود.

3ـ آب و هواشناسی کشاورزی پیشرفته: هدف این درس آشنایی دانشجویان با روش­ های مطالعه فرین­های آب و هوایی و تأثیر آن در فعالیت­ های کشاورزی است. مسائل مهم آب و هواشناسی کشاورزی نظیر تخمین دوره ­های بارش، سرمازدگی و … در این واحد درسی ارائه می­ شود.

4ـ آب و هواشناسی دیرینه پیشرفته: هدف این درس آشنایی دانشجویان با مفاهیم نظری و کاربردی آب و هواشناسی دیرینه است. آب و هوای گذشته سیاره زمین، در قالب ردگیری تغییرات اقلیمی گذشته از طریق شواهد موجود به همراه بررسی علل آن­ها در این واحد درسی ارائه می­شود.

5ـ مخاطرات آب و هوایی پیشرفته: هدف این درس آشنایی دانشجو با مخاطرات آب و هوایی می­باشد. مسائلی نظیر خشکسالی، طوفان ­های گردوغبار، موج­ های گرمایی، یخبندان، سیل، بارش­های سنگین و … در این واحد درسی مورد مطالعه قرار می­گیرد.

6ـ آب و هواشناسی شهری پیشرفته: هدف این درس آشنایی دانشجویان با مفاهیم نظری و کاربردی آب و هواشناسی شهری است. در این واحد درسی مطالبی نظیر جزایر حرارتی شهرها، اقلیم آسایشی در ساخت و طراحی شهری، کانالیزه ­شده جریان هوا در معابر شهری و در کل آب و هوای شهر مورد بررسی قرار می ­گیرد.

7ـ دیدگاه ­ها و روش ­های جدید در آب و هواشناسی: هدف از ارائه این درس آشنایی دانشجو با مباحث و روش ­های جدید علم آب و هواشناسی است. در این درس دیدگاه­ ها و مکاتب جدید آب و هواشناسی در دنیا، کشفیات و پارادایم ­های روز آب و هواشناسی و روش­ های نوین مطالعه آن­ها ارائه می­ شود.

8ـ تحلیل سینوپتیکی مخاطرات محیطی: هدف این درس آشنایی دانشجویان با روش­ های تحلیل سینوپتیکی مخاطرات محیطی می­ باشد. آموزش تحلیل­ های سینوپتیکی با استفاده از نقشه ­های مختلف جوّی و علت­یابی وقوع مواردی نظیر بارش­ های سنگین سیل­ آسا، طوفان­ های گردوغبار، یخبندان­ های گسترده و … در این واحد درسی ارائه می ­شود.

9ـ آب و هواشناسی و سلامت انسان: هدف این درس آشنایی دانشجو با مفاهیم آب و هوا، سلامت، آسایش انسان و پزشکی آب و هوایی می ­باشد. مواردی نظیر گسترش بیماری ­ها با توجه به آب­ و هوا، تأثیر آلودگی هوا بر سلامت انسان­ ها، اقلیم آسایشی انسان در محیط و … در این واحد درسی ارائه می­ گردد.